I. Pierwszy rozdział – to „Rys historyczny”, przedstawiający historię tej stołecznej nekropolii od momentu jej założenia na mocy ukazu carskiego w 1841r. Warto wspomnieć, że pierwsze pochówki miały miejsce jeszcze przed wytyczeniem granic cmentarza. Na terenie cmentarza usytuowana jest, zbudowana w latach 1902-1905 według projektu architekta W.A. Pokrowskiego - cerkiew Św. Jana Klimaka. Fundatorem tej cerkwi był arcybiskup warszawski – Hieronim Egzemplarski (str. 7-8 opracowania);
II. Drugi rozdział dotyczy „Ludności ukraińskiej w Warszawie przed I wojną światową”;
III. Rozdział trzeci dotyczy „Ludności ukraińskiej Warszawy w okresie międzywojennym”;
IV. Rozdział czwarty dotyczy „Ludności ukraińskiej Warszawy w okresie okupacji i Powstania Warszawskiego”;
V. Rozdział piąty odnosi się do okresu powojennego, który zaowocował przerwaniem opieki nad grobami ukraińskimi, zarówno na skutek negatywnego stosunku władz w okresie powojennym do byłej armii URL, jak również z powodu licznych emigracji Ukraińców z Warszawy na Zachód przed wkroczeniem Armii Radzieckiej. Dopiero w latach 80-tych (...) odnowiono wiele grobów w obu kwaterach, gdzie zostali pochowani petlurowcy (str. 25 opracowania);
VI. Rozdział szósty dotyczy pomników, wznoszonych na grobach. Kwatery pochówków ukraińskich nie mają charakteru wyłącznie wojskowego. Od początku ich urządzania chowano tu także osoby cywilne. Stąd nie na wszystkich grobach stawiano krzyże wojskowe. Także pomniki niektórych byłych wojskowych, (...) były projektowane indywidualnie bez typowych krzyży wojskowych (str. 27-28 opracowania);
VII. Wreszcie rozdział siódmy dotyczy „grobów sprzed pierwszej wojny światowej”;
VIII. Ósmy rozdział dotyczy „Pochówków po I wojnie światowej” i składa się z czterech części:
A. część pierwsza dotyczy grobów w pobliżu cerkwi:
1) arcybiskupa Jerzego (Jaroszewskiego) - pierwszego zwierzchnika Cerkwi Prawosławnej w Polsce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 r.;
2) Metropolity Stefana (Rudyka) – powołanego w 1965 r. na zwierzchnika Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego;
3) Metropolity Tymoteusza (Szrettera) - powołanego 5 maja 1961 r. na zwierzchnika Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego;
4) duchownych: Atanazego Semeniuka, Wiaczesława Rafalskiego, Bazylego Martysza, Wsewołoda Łopuchowicza, Jana Kowalenki, Antoniego Kaliszewicza, Włodzimierza Wieżańskiego oraz;
5) petlurowców;
B. część druga dotyczy kwatery 36 i sąsiednich, gdzie spoczywają oficerowie i żołnierze Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej oraz osoby cywilne. W kwaterze tej znajdują się między innymi:
1) grób generała brygady armii Ukraińskiej Republiki Ludowej Marko Bezruczko, generała, o którym w ukraińskiej literaturze wojskowej, zwłaszcza we wspomnieniach oficerów ukraińskich biorących udział w walkach (w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920r. – przypis autor) , wyrażany jest pogląd, że bez skutecznej obrony Zamościa organizowanej przez M. Bezruczkę niemożliwy byłby „Cud nad Wisłą” (str. 51 opracowania);
2) grób profesora, historyka cerkwi, działacza oświatowego i społecznego (str. 53 opracowania) – profesora Bazylego Bidnowa;
3) grób profesora, działacza społecznego i politycznego, pisarza, publicysty i naukowca (str. 67 opracowania) – profesora Aleksandra Łotockiego;
C. część trzecia dotyczy kwatery 93 i sąsiednich, gdzie znajdują się groby oficerów i żołnierzy Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej oraz osób cywilnych;
D. część czwarta dotyczy zaś grobów w różnych miejscach cmentarza.
Publikacja ta wydaje się warta przybliżenia przede wszystkim z tego względu, że zawiera wiele interesujących informacji, a w szczególności dotyczy osób, które pozostawiły po sobie spory dorobek. Jednakże jak przy tego typu publikacjach – ostateczna ocena należy do jej czytelnika.
Opracowano na podstawie
Romana Szagała, Aleksander Kolańczuk – Cmentarz Prawosławny na Woli w Warszawie. Groby ukraińskie. Przewodnik, Warszawa 2002
E.T.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz